کاربردهای پنبه نسوز، خطرهای آن و راه های جلوگیری این خطرها - وبلاگ چاپارها

به گزارش وبلاگ چاپارها، از انواع کاربرد پنبه نسوز یا آزبست می توان به عایق بندی ساختمان ها و محصولات متنوع از قبیل مصالح پشت بام، لوله های انتقال آب، کلاج، لنت ترمز، واشر اتوموبیل و به عنوان لایه ای برای جلوگیری از سایش و اصطکاک اشاره نمود. خطر های قرار دریافت در معرض پنبه نسوز شامل ابتلا به بیماری های خطرناک ریوی و تنفسی خواهد بود.

وبلاگ چاپارها | سرویس علوم - پنبه نسوز (نام دیگر: آزبست) گروهی از مواد معدنی رشته ای به وجود آمده طبیعی هستند که به سبب قدرت کشش پذیری عالی، انتقال گرمای کم و مقاومت در برابر خطرات مواد شیمیایی مفید هستند. امروزه، پنبه نسوز کریتوزیل (آزبست مقرون به صرفه که هنوز استفاده می گردد) به طور عمده در صفحات سیمانی فیبری استفاده می گردد.

آنچه در ادامه خواهید خواند:

• رایج ترین کاربرد های پنبه نسوز
  • قطعات خودروسازی
  • کاشی و عایق بندی
  • سیمان سازی
  • صنایع پارچه ای
  • صنایع ساختمانی
  • سایر کاربردها
• خطرهای پنبه نسوز
• راه های جلوگیری

استفاده از آزبست بستگی به محل زندگی شما دارد. استفاده از آن در بیشتر از 55 کشور در سراسر دنیا از جمله ژاپن، استرلیا و تمام کشور های اتحادیه اروپا ممنوع شده است. ایسلند، اولین کشوری بود که واردات آزبست را به دلیل مساﺋل بهداشتی و سلامتی در سال 1983 غدغن کرد و بلافاصله بعد از آن سوﺋدی ها این کار را دنبال کردند. آلمان در سال 1992 و بریتانیا در سال 1999 ورود آن را ممنوع کردند، هرچند استفاده از آن در سراسر دنیا مخصوصا در آسیا و روسیه و به مقدار کم در آمریکا هنوز ادامه دارد.

رایج ترین کاربرد های پنبه نسوز

استفاده از محصولات حاوی آزبست به تعداد زیادی کارخانه کشیده شده است، هرچند اغلب محصولات می توانند به عنوان مصالح ساختمانی یا مواد اتوموبیل سازی طبقه بندی شوند، اما تعدادی از آن ها عمومیت دارند. فهرست زیر شامل برخی از شناخته شده ترین کاربردهای آزبست است:

کاربرد پنبه نسوز: قطعات خودروسازی

یکی از رایج ترین کاربردهای آزبست، ساخت قطعات کوچک و کاربردی اتومبیل هاست. پنبه نسوز عامل افزایش مقاوت لنت های ترمز، صفحه کلاج، آستر کاپوت، واشر و سوپاپ ها در برابر سایش است.

کاربرد پنبه نسوز: کاشی و عایق بندی

در کف پوش کردن کف، سقف و پشت بام ها عمدتا از آزبست استفاده می گردد. چسب استفاده شده برای کاشی های کف نیز منبع تماس با هوای آلوده بوده است. مثال معروف از سقف های دارای پنبه نسوز در ایران، پوشش های ایرانیت است که در تصویر زیر مشاهده می کنید.

← انواع کاربرد پنبه نسوز؛ ایرانیت →

کاربرد پنبه نسوز: سیمان سازی

سیمان حاوی پنبه نسوز به دلیل وجود الیاف سبک و ایجاد مقاومت زیاد در مصالح ساختمانی استفاده می گردد. ویژگی عایق بندی و مقاومت زیاد در برابر حرارت و گرما باعث شد یک ماده مطلوب برای اضافه کردن به سیمان باشد.

کاربرد پنبه نسوز: صنایع پارچه ای

پنبه نسوز به خاطر مقاومت بالا در برابر حرارت و عناصر خورنده در فراوری منسوجات و پوشاک استفاده می گردد. تعدادی از رایج ترین منسوجات شامل پتو ها، لباس های آتش نشانی و فراوری نخ است.

کاربرد پنبه نسوز در ساختمان

• عایق اسکلت بندی فولادی ساختمان ها (سفید) ماده چسبنده (آبی)
• صفحات صاف سیمانی (سفید- قهوه ای)
• صفحات موجدار سیمانی (سفید)
• لوله ها و قطعات مرتبط
• انواع کاشی های آکوستیک (عمدتا قهوه ای)
• مواد عایق بندی حرارتی

← کاربرد پنبه نسوز؛ عایق حرارت →

سایر کاربردها

• ساخت بیشتر مواد نسوز مانند لباس های نسوز
• ساخت کاغذ های آزبستی برای پوشش لوله های الکتریکی
• نوعی ماده پر نماینده در آسفالت یا رنگ آمیزی
• پوشش لوله ها در کشتی ها

← کاربرد پنبه نسوز ؛ پوشش لوله در کشتی→

خطرهای پنبه نسوز (بیماری های شایع)

آزبست عامل ایجاد سرطان ریه، تخمدان و حنجره است و تصور می گردد که علت بیماری های دیگری مانند سرطان های مربوط به معده و روده نیز باشد. با یکبار استنشاق کردن، الیاف پنبه نسوز ممکن است در بدن بماند و به وجود آورنده سرطان گردد؛ نوعی بیماری تحریک نماینده تدریجی که بر ریه ها تاثیر می گذارد. پزشکان متخصص می گویند که هیچ مدرکی داله بر آغاز بیماری سرطان به علت تماس با هوای بد وجود ندارد. هر میزان از فیبر های پنبه نسوز تنفس شده به وسیله هوا می تواند ایجاد خطرناک باشد. سیگار کشیدن در کنار استنشاق آزبست دو عامل اصلی سرطان ریه هستند. در سال 2007 انجمن بهداشت دنیای اقدامات دنیای در جهت ریشه کن کردن بیماری های مربوط به آزبست انجام داد. سازمان بهداشت دنیای تحریمی را پیشنهاد و ماده کریتوزیل را به عنوان علت سرطان معرفی کرد.

شایع ترین بیماری هایی که با تماس یا استنشاق آزبست ارتباط مستقیم دارند، شامل چهار بیماری زیر می گردد:

1. آزبستوز

این بیماری سرطان نیست. آزبستوز یک بیماری عروقی و مرتبط با شش هاست که با تنفس طولانی مدت فیبر های پنبه نسوز در دراز مدت ایجاد می گردد. شاید 20 سال طول بکشد تا نشانه های این بیماری خود را نشان دهند. فیبر های آزبست تجمع یافته در شش ها، باعث ایجاد یک لایه بافت اضافی بر روی شش ها می گردد؛ بنابراین به مرور زمان ظاهر شش ها شبیه لانه زنبور خواهد شد. این بافت به وجود آمده، سفت و انعطاف ناپذیر است، بنابراین شش ها به مروز زمان کند تر عمل می نمایند و عملکرد خوبی از خود نشان نخواهند داد. تنگی نفس، سفتی قفسه سینه، سرفه مزمن و رنگ پوست مایل به آبی از نشانه های این بیماریست. تغییر رنگ پوست به آبی به خاطر عدم وجود اکسیژن کافی برای بدن است، چراکه شش ها توانایی تنفس خوبی ندارند.

2. سرطان ریه

سرطان ریه در افرادی که در معرض پنبه نسوز قرار می گیرند بسیار شایع است. در این بیماری یک تومور در ریه یا قسمتی از شش به وجود می آید. اگر این تومور درمان نگردد، تومور در سراسر شش پخش شده و به مرور به سایر قسمت های بدن راه پیدا می نماید. مهمترین نشانه این بیماری سرفه متعدد و مزمن است. معمولا 10 تا 20 سال طول می کشد، تا سرطان ریه در اثر استنشاق پنبه نسوز نشانه های خود را در فرد بروز دهد.

3. بیماری های مرتبط با پرده جنب

پرده جنب پرده ای است که کل قفسه سینه و تمام سطح شش ها را می پوشاند. پنبه نسوز می تواند با ایجاد بافت های وصله مانند بر روی پرده جنب خطرساز باشد. آب آوردن و تجمع آب در این پرده نیز از دیگر خطرات قرار دریافت در معرض آزبست خواهد بود. این بیماری به کاهش ظرفیت ششی و کاهش توانایی شش ها منجر خواهد شد.

4. مزوتلیوما

این سرطان بسیار نادر است و بر پرده جنب تاثیر می گذارد. ایجاد این سرطان دقیقا با استنشاق پنبه نسوز رابطه مستقیم دارد. تومور ها بر روی پرده جنب ایجاد می شوند و به مرور به شش ها و دیوار قفسه سینه راه پیدا می نمایند. تا به امروز درمانی برای این بیماری وجود ندارد. پس از قرار دریافت در یک محیط دارای پنبه نسوز، بروز نشانه های این بیماری، معمولا 30 تا 40 سال طول می کشد.

سازمان بهداشت دنیای تخمین می زند که در حدود 125 میلیون نفر از مردم در محیط کار خود در معرض آزبست هستند و هر سال حداقل 107000 نفر در سراسر دنیا به علت استنشاق هوای آغشته به فیبر های آزبست از محیط کار جان خود را از دست می دهند. تخمین زده می گردد که حدود نیمی از مرگ و میر ها از سرطان ناشی از استنشاق هوای آلوده به پنبه نسوز در محیط کار ایجاد شده است. علاوه بر این طبق مصوبه ای در دسامبر 2016، مرگ و میر 180225 نفر از مردم در سال 2013 مرتبط با تماس در هوای آلوده آغشته به آزبست مطرح شد. فشار و سنگینی بیماری های مرتبط با پنبه نسوز حتی در کشور هایی که استفاده از آنرا در اوایل سال های 1990 ممنوع اعلام کردند، هنوز روبه افزایش است.

راه های جلوگیری یا کاهش خطر ها

• هیچ گاه مواد و وسایل دارای پنبه نسوز را دریل کاری، چکش کاری و سوراخ نکنید. از بریدن، حرکت دادن، شکستن یا اره کردن این مواد نیز پرهیز کنید. اگر نمی دانید کدامیک از وسایل خانه دارای آزبست است، بهتر است از متخصصان این حوزه یاری بگیرید یا از جنس مواد منزل خود آگاهی لازم را به دست آورید.
• از مواد جایگزین مناسب به جای پنبه نسوز بهره ببرید. برای مثال پشم شیشه استاندارد، سلولز و فایبرگلاس تنهای مواردی از مواد بی شماری هستند که قابلیت جایگزینی آزبست را دارند.
• برای کاهش خطر پنبه نسوز، بهتر است با رعایت مراقبت های لازم، مواد دارای این ماده را مرطوب نگه دارید. البته این کار تنها در برخی موارد کارآمد است.

← انواع کاربرد پنبه نسوز →

چه میزان از پنبه نسوز در سرتاسر دنیا استفاده می گردد؟

در حالی که در دنیا غرب دیگر از پنبه نسوز استفاده نمی گردد، کشور هایی از قبیل هند و چین هنوز سالانه صد ها هزاران تن از این ماده را در فراوری محصولات مختلف استفاده می نمایند. برخی اوقات به ناچار محصولات دارای آزبست با کشتی به کشور های غرب حمل می شوند و فقط به دلیل اینکه غدغن شده است، تمام پنبه های نسوز پیش از این استفاده شده، فورا از میان برداشته نمی گردد. هنوز در قرن 20 میلیون ها تن آزبست به علت کاربرد آن در ساختمان ها برجای مانده است. از آنجایی که تماس با پنبه نسوز، عمدتا به وسیله نفس کشیدن الیاف آن در هوای آلوده اتفاق می افتد، برهم زدن رسوبات این ماده می تواند سلامتی انسان را به خطر اندازد.