کشکان بزرگترین رودخانه لرستان خشکید - وبلاگ چاپارها

به گزارش وبلاگ چاپارها، کشکان که بزرگترین رودخانه لرستان است در حالی با بی آبی روبرو شده که برنج در حاشیه این رودخانه کشت می گردد و همین مسئله بر شدت خشکی کشکان و سایر رودخانه های این استان افزوده است.

به گزارش تسنیم، درحالی تولیدات بخش کشاورزی لرستان تا همین چندسال اخیر به عنوان منطقه ای حاصلخیز نه تنها منطقه بلکه سراسر ایران را تامین می کرد که کاهش نزولات آسمانی و خشکسالی امروز بلای جان این سرزمین حاصلخیز شده و بعضی بی توجهی ها در بهره برداری از منابع آبی موجود منطقه نگران نماینده شده و بسیاری از خود می پرسند عطش تشنگی چطر به جان استان لرستان افتاد؟

برای رسیدن به پاسخ این سئوال فقط کافی است به سیر کم آب شدن شاهرگ حیاتی استان یعنی رودخانه کشکان بنگریم و ببینیم کم فروغ شدن این رودخانه در سال های اخیر چطور حیات منطقه ها اطراف خود را نیز با چالش جدی روبرو نموده است؟

حوضه آبریز کشکان حدود یک سوم از خاک استان لرستان را در برمی گیرد و شهرستان هایی از جمله خرم آباد، کوهدشت، سلسله و پلدختر در جهت حرکت آن قرار گرفته است.

این رودخانه بزرگ از سمت شمال غرب به رودخانه گاماسیاب، غرب و جنوب غربی به رودخانه سیمره و از شرق به سرشاخه های فرعی رودخانه دز می پیوندد و از جنوب یکی از سر شاخه های پرآب رودخانه کرخه به شمار می آید.

منابع آبی لرستان در خطر خشکی

افت شدید منابع آبی لرستان این روز ها به حدی رسیده که بخش هایی از رودخانه کشکان خروشان ترین رودخانه این استان که یکی از سرشاخه های پرآب رودخانه کرخه است خشک شده و اراضی و باغات در حاشیه این رودخانه در معرض بی آبی و نابودی قرار گرفته است.

حدود 82 درصد از اراضی کشاورزی تنها در جهت پلدختر از حیات کشکان جان می گیرد، اما اکنون که رودخانه کشکان با خشک سالی و بی آبی روبرو شده سهم کشاورزان از کشت وکار نیز هیچ شده است.

خشک شدن رودخانه کشکان در حالی به دلایلی از جمله خشک سالی، کشت بی رویه محصولات آبدوست و عدم اجرای الگوی صحیح کشت شدت گرفته است که وقوع یک فاجعه زیست محیطی را نیز در پی دارد.

اقتصاد و معیشت جمعیت زیادی از مردم منطقه ها خرم آباد، بیرانشهر، چگنی، سلسله و دلفان، معمولان و پلدختر که وابسته به رودخانه کشکان بوده اکنون نیز در معرض تهدید قرار گرفته است.

کاهش 90 درصدی دبی رودخانه های لرستان

داریوش حسن نژاد مدیرکل آب منطقه ای لرستان در رابطه با خشک شدن رودخانه کشکان گفت: این رودخانه از به هم پیوستن کاکارضا (پل هرو) و کمندان الشتر است که مازاد آب این دو رودخانه وارد رودخانه ای شده و به نام کشکان آغاز می گردد.

وی اضافه نمود: رودخانه کشکان سیل خیزترین رودخانه لرستان است که حوضه آبریز آن با مساحت 9775/66 کیلومتر مربع بخش مهمی از سرشاخه های پرآب رودخانه کرخه در استان خوزستان را تشکیل می دهد.

مدیرکل آب منطقه ای لرستان مطرح کرد: دبی چشمه ها و رودخانه های این استان سال جاری با توجه به کاهش شدید بارندگی ها نسبت به مدت بلندمدت کاهش پیدا نموده است و بعلاوه با افت شدید منابع آب زیرزمینی روبه رو هستیم که سبب کاهش 86 تا 90 درصدی دبی رودخانه های لرستان شده است.

وی در رابطه با رودخانه کشکان بیان نمود: این رودخانه از مازاد مصرف رودخانه های پل هرو و کمندان الشتر تشکیل می شد که با توجه به کشت محصولات آبدوست و برنج در بالادست مقدار مصرف مازاد این دو رودخانه تغییر پیدا نموده است و همین امر سبب شده که دبی رودخانه کشکان از حدفاصل محل احداث سد معشوره تا دو کیلومتری رودخانه دوآب ویسیان تقریباً خشک گردد.

تنش آبی در روستا های لرستان

حسن نژاد گفت: شرایط توپوگرافی و شرایط رودخانه کشکان علاوه بر کشت محصولات آبدوست در بالادست سبب می گردد که آب در بعضی نقاط جذب و نفوذ بیشتری در زمین داشته باشد.

وی توضیح داد: علی رغم اینکه هشدار های فراوانی در ارتباط با عدم کشت محصولات آبدوست به کشاورزان داده شده است، ولی شاهد عدم توجه به این هشدار ها و کشت برنج در زمین های اطراف کشکان هستیم و همین امر سبب شده است فرایند خشک شدن کشکان زودتر اتفاق بیفتد.

مدیرکل آب منطقه ای لرستان در رابطه با شرایط سایر رودخانه های این استان اعلام کرد: رودخانه تیره دورود در حال حاضر به طور کامل خشک است و مادیان رود نیز با کاهش شدید دبی رودخانه روبرو شده و بعلاوه احتمال خشک شدن سایر رودخانه های لرستان بسیار زیاد است.

حسن نژاد با بیان اینکه به دلیل خشک سالی های بی سابقه به زودی علاوه بر رودخانه ها شاهد خشک شدن چشمه های لرستان خواهیم بود، گفت: به طور یقین روستا هایی که تحت پوشش شرکت آب وفاضلاب نیست برای تأمین آب شرب و کشاورزی دچار مشکل و تنش آبی می گردد و به همین منظور باید تدابیر لازم برای تامین آب این روستا ها اندیشیده گردد.

الگوی کشت ضمانت اجرایی ندارد

وی در رابطه با الگوی کشت اضافه نمود: هیچ قانونی در این مورد وجود ندارد و فقط به توصیه هایی منتهی می گردد که هیچ گونه ضمانت اجرایی برای رعایت کشاورزان وجود ندارد که امیدواریم این قانون شفاف تر اجرا گردد.

احمد گودرزی معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان نیز در این رابطه در مصاحبه با خبرنگار تسنیم گفت: رودخانه کشکان در منطقه شاهیوند و چگنی به طور کامل خشک شده است، اما در منطقه دوآب هنور آب وجود دارد.

وی اضافه نمود: واقعیت این است آب رودخانه کشکان در منطقه های که هنوز خشک نشده نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 70 درصد کاهش داشته است و به احتمال زیاد این رودخانه به زودی کامل خشک می گردد.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای لرستان مطرح کرد: اکنون کاهش شدید بارندگی داریم، اما در کنار رودخانه کشکان ده ها و صد ها هکتار مزرعه برنج کشت شده است و بسیاری به صورت غیرقانونی در حال برداشت آب هستند.

باغات انجیر پلدختر خشک می گردد

وی بیان نمود: در منطقه ویسیان با وجود هشدار ها شاهد کشت برنج هستیم و همین امر مانع تأمین آب باغات انجیر پایین دست بن لار و زیودار می گردد که به طور یقین شاهد خشک شدن این باغات خواهیم بود.

گودرزی در رابطه با شرایط سایر رودخانه های لرستان گفت: سایر رودخانه های این استان علاوه بر رودخانه کشکان نیز شرایط خوبی ندارد و رودخانه های تیره دورود، کاکاشرف و سیلاخور تا حدودی خشک شده است و بیش از 80 درصد نسبت به بلندمدت کاهش آبدهی و در معرض خشک شدن کامل قرار گرفته است.

علی سالافرایند مدیرکل محیط زیست لرستان با بیان اینکه طی چند سال اخیر تغییرات اقلیمی و خشک سالی در کشور مسائلی را برای مردم، کشاورزان و سایر ذی نفعان مرتبط ایجاد نموده است، گفت: تغییرات اقلیمی و خشک سالی تمام منابع آبی این استان که روزگاری سرزمین آبشار ها در کشور بود را تحت تأثیر قرار داده و خروجی 12 میلیاردمتر مکعب آب از لرستان را با افت شدید روبرو نموده است.

احتمال بی آبی در سد ایوشان

وی خشک سالی، کمبود نزولات جوی، سوءمدیریت بلندمدت در حکمرانی آب، برداشت های مجاز و غیرمجاز بدون در نظر گرفتن شرایط خشک سالی کنونی و بعلاوه عدم رعایت الگوی کشت در سرشاخه های رودخانه کشکان را از عوامل اصلی خشکیدگی در پایین دست این رودخانه برشمرد و اضافه نمود: جهاد کشاورزی برای مقابله با خشکیدگی رودخانه کشکان، کاشت محصولات در لرستان را تا 50 درصد تقلیل داده است، به طور مثال اگر محصولی سال گذشته در صددرصد زمین کاشته می شد، سال جاری گفته شده است که تنها در 50 درصد زمین کاشت انجام گردد.

مدیرکل محیط زیست لرستان با بیان اینکه شدت خشک سالی در این استان هم اکنون به حدی بوده که حتی بعضی از روستا های خودگردان نیز دچار کم آبی شدید شده است، بیان نمود: سد ایوشان در بالادست رودخانه کشکان سال گذشته آبگیری نشده است، به همین خاطر نیز پیش بینی می گردد که اگر همین مقدار اندک آب در این سد نیز به کشاورزان داده گردد، 2 الی 3 ماه دیگر هیچ آبی پشت سد باقی نخواهد ماند.

سالافرایند گفت: در آخرین جلسه ای که با مسئولین ذی ربط داشته ایم، مقرر شده است که هفته ای یک بار آب سد ایوشان رهاسازی گردد تا اراضی پایین دست متنفع شده و باغات در پایین دست نیز خشک نگردد، البته در شرایط فعلی قابل پیش بینی است که رودخانه کشکان تا 2 ماه دیگر زنده مانده و پس از آن کاملأ خشک می گردد.

لزوم جمع آوری موتور تلمبه های غیرمجاز

وی اقدام در چارچوب قانون توزیع عادلانه آب را برترین و مهم ترین راهکار برای غلبه بر شرایط فعلی دانست و توضیح داد: در چنین شرایطی باید اطلاع رسانی گردد که محصولات آب بر به هیچ وجه کاشته نگردد و کشاورزان منطقه نیز این موضوع را باید جدی بگیرند و رعایت نمایند.

سالافرایند گفت: گاهی مشاهده می گردد که بعضی از کشاورزان همچنان اراضی خود را زیر کشت محصولات آب بر می برند، تعدادی دیگر نیز انتظار دارند تمام زمین خود را کشت نمایند این در حالی بوده که در سال های اخیر این فرایند قابل پیش بینی بوده است.

وی اضافه نمود: مدیریت آب در شرایط خشک سالی با جمع آوری موتور تلمبه های غیرمجاز و هم سویی موتور تلمبه های مجاز با شرایط خشک سالی فعلی و اصلاح الگو های کشت در بالادست رودخانه کشکان برای حفظ حیات زیستمندان و انتفاع ذی نفعان پایین دست بسیار مهم است.

مدیرکل محیط زیست لرستان مطرح کرد: اغلب مردم در مواقع کم آبی تنها به انتفاع شخصی خود فکر می نمایند، این در حالی است که باید در کنار یکدیگر و دست دردست هم، مسائل پیش رو را پشت سر بگذاریم و با روحیه جهادی، به سلامت از مرحله خشک سالی عبور کنیم.

کشت 6800 هکتار برنج در لرستان

مجتبی میر معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی لرستان نیز در این رابطه در مصاحبه با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه برنج بخش عمده ای از کشت های آبدوست این استان را تشکیل می دهد، گفت: کشت برنج بر اساس مصوبه دولت و مجلس در سطح کشور به جز دو استان شمالی گیلان و مازندران ممنوع بوده که به همین دلیل اقدامات بسیار خوبی طی سال های اخیر صورت گرفته است.

وی اضافه نمود: سازمان جهاد کشاورزی طی دو سال گذشته در راستای مأموریتی که در واقع راهنمایی و حمایت کشاورزان بوده، جلسات توجیهی متعددی با کشاورزان مبنی بر عدم کشت برنج برگزار گرده است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی لرستان مطرح کرد: 6 هزار و 800 هکتار برنج در حال حاضر در این استان کشت می گردد و با توجه به عایدی بالای این محصول باید به صورت تدریجی کشاورزان را توجیه کرد که برنج کشت ننمایند.

وی بیان نمود: بخش بزرگی از باغات لرستان به ویژه باغات حاشیه رودخانه کشکان که در معرض خشک سالی قرار گرفته است بدون مجوز سازمان جهاد کشاورزی و بدون توجه به منابع آبی و افسارگسیخته به وجود آمده است که درحال حاضر دچار مشکل شده است.

احداث یک ایستگاه پمپاژ موقت برای نجات انجیرستان ها

میر در رابطه با شرایط کشاورزی حاشیه رودخانه کشکان گفت: بخش عمده کشاورزی حاشیه این رودخانه که متکی به پمپاژ بود به دلیل خشکی این رودخانه دچار چالش شده است.

وی توضیح داد: امیدواریم با تداوم برنامه ریزی سازگاری با خشک سالی همانند احداث سایبان های آبی برای زراعت های متکی به آب رودخانه و همکاری کشاورزان بتوانیم از خسارت بیشتر به کشاورزان جلوگیری کنیم.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی لرستان در رابطه با تأثیر خشکی کشکان بر انجیرستان های زیویار و بن لار اعلام کرد: قسمتی از انجیرستان ها که متکی به آب مادیان رود بوده به شدت دچار چالش شده است.

میر گفت: یک ایستگاه پمپاژ موقت برای نجات انجیرستان های زیویار و بن لار طی یک حرکت جهادی در یک هفته راه اندازی شد تا 400 هکتار باغ انجیری که در معرض خشک شدن قرار گرفته است دچار بحران نگردد.

لرستان فاقد ابزار مدیریت آب

وی با بیان اینکه لرستان فاقد ابزار مدیریت آب است، اضافه نمود: مدیریت آب و تاب آوری به دلیل نبود منابع آب در اختیار پشت سد ها در خشک سالی ها نداریم و به همین خاطر ایجاد سد می تواند سازگاری و تاب آوری در مقابل خشک سالی را بیشتر کند.

خشک سالی و سیل در لرستان دو روی یک سکه است و اگر زیرساخت های لازم برای ذخیره سازی آب در این استان وجود داشته باشد بسیاری از مسائل در این دو بخش کاسته می گردد. مسئولان البته برای بهبود منابع آبی لرستان با مدیریت صحیح آب و بهره برداران با رعایت الگوی صحیح کشت می توانند برای عبور از بحران خشک سالی اثرگذار باشند.